Ատիպիկ աուտիզմը զարգացման ընդհանուր խանգարում է, որն առաջանում է ուղեղի զարգացման խանգարման հետևանքով և բնութագրվում է սոցիալական փոխազդեցության և հաղորդակցության արտահայտված և համապարփակ դեֆիցիտով, ինչպես նաև սահմանափակ հետաքրքրություններով և կրկնվող գործողություններով: Այն տարբերվում է մանկական աուտիզմից (F84.0) կամ ավելի ուշ սկզբի տարիքից (6 տարեկանից հետո) կամ հիմնական ախտորոշիչ չափանիշներից առնվազն մեկի բացակայությունից (կարծրատիպեր, հաղորդակցության խանգարումներ): Ընդհանուր առմամբ, ատիպիկ աուտիզմը տարբերվում է մանկության աուտիզմից կամ սկզբի տարիքից կամ ախտանիշաբանությունից:

Ավելին …

Աուտիզմ (հայտնի է նաև ինչպես ինֆանտիլ աուտիզմ (անգլ. infantile autism), մանկական աուտիզմ (childhood autism), վաղ ինֆանտիլ/մանկական աուտիզմ (early infantile/childhood autism), Կանների սինդրոմ կամ Կանների աուտիզմ (Kanner's autism), DSM-IV-ում՝ աուտիստիկ խանգարում (autistic disorder)) — խանգարում, որն առաջանում է գլխուղեղի զարգացման խանգարման արդյունքում և բնութագրվում է սոցիալական փոխազդեցության և շփման արտահայտված և բազմակողմանի դեֆիցիտով, ինչպես նաև սահամանափակ հետաքրքրություններով և կրկնվող գործողություններով։

Ավելին …

Ասպերգերի համախտանիշը մեկն է, հինգ ընդհանուր (պերվազիվ) աճի խանգարումներից, որին երբեմն անվանում են աուտիզմի բարձր ֆունկցիոնալ ձև (այսինքն աուտիզմ, որի ժամանակ գործունեության ունակությունը համեմատաբար պահպանված է): Ասպերգերի համախտանիշով հիվանդները հազվադեպ են հանդիպում և կողքից դիտողի համար, նման չեն մտավոր հետամնացների: Որպես մինիմում նրանք ունենում են նորմալ, կամ բարձր ինտելլեկտ, սակայն ոչ ստանդարտ կամ թույլ զարգացած սոցիալական ունակություններ: Այդ պատճառով էլ, հաճախ նրանց էմոցիոնալ և սոցիալական աճը և ինտեգրացիան տեղի է ունենում սովորականից ավելի ուշ:

Ավելին …

Օնիխոֆագիա (հին հունարենից. ὄνυξ «եղունգ» + φαγεῖν «ուտել, կուլ տալ»)՝ հոգեկան խանգարում, որը արտահայտվում է  մատների եղունգները մշտապես կրծելու սովորության տեսքով։ Օնիխոֆագիան համարվում է մշտական գործողություն, որն արտահայտվում է եղունգները և դրանց մոտ գտնվող մաքուր հյուսվածքները կծելու սովորությունը։ Հիմնական ախտանիշն այն է, որ առկա է հակում եղունգի թաղանթը, մատների շուրջ գտնվող հատվածը՝ կուտիկուլը կծելու ցանկությունով։ Եղունգները թույլ, փխրուն, դեֆորմացված են, իսկ դրանց շուրջը գոյություն ունեն վնասվածքներ, բորբոքումներ, հաճախ հանդիպում են բակտերիալ կամ բորբոքումային վարակներ։

Ավելին …

Էնուրեզ (հին հունարեն ἐνούρησις)՝ հիվանդություն, որը բնութագրվում է մարդու մոտ անմիզապահությամբ: Հիմնականում դա տարածված է երեխաների շրջանում (94.5% բոլոր դեպքերից), պատանիների մոտ (4.5% դեպքերից), և փոքրաթիվ քանակով չափահասների մոտ (մոտ 1% դեպքերից): Էնուրեզը հիմնականում արտահայտվում է քնի ժամանակ (ավելի քան ¾ դեպքերում), ավելի քիչ՝ արտահայտվում է արթմնի վիճակում: Հիվանդության բոլոր դեպքերի համար մեկ ընդհանուր պատճառ չկա: Էնուրեզը հիշատակվել է Ավիցեննայի կողմից «Բժշկական գիտության կանոն» գրքում,

Ավելին …

Նևրոզ, պսիխոնևրոզ, նևրոտիկ խանգարում (նոր լատիներեն neurosis, հին հունարեն νεῦρον «ներվ») — նյարդա-հոգեկան խանգարումների խմբի հնացած անվանում, որն առաջանում է սուր և քրոնիկական հոգեբանական տրավմաների պատճառով և բնութագրվում է հոգեկան գործունեության որակական փոփոխությունների բացակայությամբ։ Այսպիսի խանգարումներ կլինիկական պատկերը բնութագրվում է ասթենիկ, կպչուն կամ հիստերիկ արտահայտումներով, ինչպես նաև մտավոր և ֆիզիկական աշխատունակության ժամանակավոր ցածրացմամբ։  

Ավելին …

Օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարում (լատիներեն՝ obsessio — «պաշարում; գրավում», obsessio — «գաղափարով համակվածություն» և compello — «ստիպում եմ», compulsio — «ստիպում»), հապավումը՝ ՕԿԽ, հայտնի է նաև որպես կպչուն վիճակների նևրոզ – հոգեկան խանգարում է, որը արտահայտվում է ակամա արտահայտվող, կպչուն, խանգարող կամ վախեցնող մտքերով (օբսեսիաներով), ինչպես նաև նրանով, որ մարդը մշտապես և անարդյունք փորձում է ձերբազատվել այդ մտքերով առաջացած տագնապից՝ նույնքան կպչուն և հոգնեցնող գործողությունների օգնությամբ (կոմպուլսիաներով)։

Ավելին …

Գիշերաթիթեռային խելագարությունը՝ ԱՄՆ-ի հարավ արևմուտքում ապրող, Նավախո ցեղի հնդկացիների հիվանդությունն է: Նավախո հնդկացիները վերաբերվում են այս հիվանդությանը նույն կերպ, ինչպես ՁԻԱՀ-ին, այսինքն չափից դուրս վախենում են դրանից:

Գիշերաթիթեռային խելագարությունը արտահայտվում է այն բանում, որ մարդու մոտ էպիլեպտիկ նոպաների նման նոպաներ են սկսվում, որոնք բերում են կատաղության և իսթերիկ, ինքնասպանական վարքագծի:

Ավելին …

Եվս մի հիվանդություն կապված մարմնի մասերի փոքրանալու հետ, որն անվանվում է Կոռո: Այս քիչ հայտնի հիվանդությունը տարածված է հիմնականւոմ հարավային և հարավ-արևելյան Ասիայի բնակիչների շրջանում: Դրա էությունը կայանում է վառ և հաճախակի փլուզող տագնապային նոպաների մեջ, կապված մարդուն համակած վախի հետ՝ որ իր սեռական օրգանները փոքրանում են, վերանում են կամ բարակում:

Սովորաբար հիվանդը համոզված է լինում,

Ավելին …

Վենդիգո - օջիբվե (չիպպեվա) և այլ ալգոնկինյան ցեղերի դիցաբանությունում՝ մարդակեր-հոգի: Նա ապրում է հյուսիսում, դարանամուտ լինում մարդկանց և հարձակվում նրանց վրա: Ի սկզբանե ընկալվում էր որպես անհակ սովի խորհրդանիշ, ավելի ուշ սկսեց ծառայել որպես նախազգուշացում մարդկային վարքագծի կամայական չափազանցության դեմ:

Ելնելով առասպելից, այդ արարածները բարձրահասակ են, անշուրթ բերանով և սուր ատամներով:

Ավելին …

Կենտրոնական Ամերիկայում Սուստո են անվանում այն հոգեկան հիվանդությունը, երբ հիվանդին թվում է թե լիովին կորցրել է իր բոլոր կենսագործունեության համար անհրաժեշտ ուժերը: Քունը դառնում է անհանգիստ, իսկ ինքը՝ ատիպիկ, դեպրեսիայի մեջ խորացած: Մարդը կորցնում է ախորժակը, ուշադրություն չի դարձնում հագուստի վիճակի և անձնական հիգիենայի վրա, և ի վիճակի չի լինում նորմալ կատարել իր առօրյա պարտականությունները: Սուստոից կարելի է մահանալ, ինչը երբեմն էլ տեղի է ունենում: Չնայած, որ մարդիք դանդաղ են հանգչում, բժիշկները նրանց մոտ հիվանդությունների կամ վնասվածքների ոչ մի ֆիզիկական պատճառ չեն գտնում:

Ավելին …

Ամոկ (մալայերեն meng-âmok - ընկնել կույր զայրույթի մեջ և սպանել) — հոգեկան վիճակ է, որը հոգեբուժության մեջ հաճախ սահմանվում է, որպես էթնոսպեցիֆիկ ֆենոմեն, բնորոշ միայն Լաոսի, Ֆիլիպինների, Պոլինեզիայի, Պապուա - Նոր Գվինեայի և նավախո ու պուերտոռիկացի տղամարդկանց: Ամոկը բնութագրվում է կտրուկ շարժողական գրգռումով (որպես օրենք դա վազքն է) և առանց պատճառի մարդկանց վրա հարձակվելու ագրեսիվ վարքագծով:

Գերմաներենում «ամոկ» բառը ստացել է լայն կիրառում և նշանակություն և նշանակում է...

Ավելին …

Ուղեղի հոգնածությունը՝ հոգեկան համախտանիշ է, որը նկատվում է բացառապես Հարավային Աֆրիկայում: Այս հիվանդության ժամանակ, հիվանդն ընդհանուր հոգնածության զգացողություն է ունենում, որի պատճառով էլ դժվարանում է կենտրոնանալ կամ ինչ-որ բան հիշել: Հետաքրքիրն այն է, որ այդ վիճակը առաջանում է հիմնականում ուսանողների և դպրոցականների մոտ, երբ նրանք լուրջ մտավոր լարվածություն են վերապրում:

Ուղեղի հոգնածությունը դա՝ «տերմին է, որն օգտագործվում է Հարավային Աֆրիկայում,

Ավելին …

«Թրումանի Շոուի» զառանցանք (անգլ. Truman Show delusion, երբեմն Truman delusion՝ «Թրումանի զառանցանք») – մարդու զառանցանքային համոզմունք է այն բանի մեջ, որ իր կյանքը իրենից հանդիսանում է ռեալիթի-շոու։ Տերմինը առաջարկվել է Ջոել և Յան Գոլդ եղբայրների կողմից (համապատասխանաբար՝ հոգեբույժ և նեյրոֆիզիոլոգ), 2008 թվականին, «Թրումանի շոու» ֆիլմի անվանման նմանությամբ։ Ժամանակակից հոգեբուժությունում այս տերմինը չի կիրառվում։ Այն ներառված չէ ախտորոշիչ դասակարգիչների և տեղեկագրքերի մեջ։ Նրան մոտ հոգեբուժական հասկացությունը՝

Ավելին …

Տրիխոտիլոմանիա (ՏՏՄ) (հունարեն՝ θρίξ (τριχός) «մազ, մազեր» + τίλλω «պոկել, փիտրել» + μανία «խելագարություն») – իրենից ներկայացնում է հոգեկան խանգարում, որը բնութագրվում է ինդիվիդումի կողմից սեփական մազերը պոկելու կոմպուլսիվ ձգտմամբ։

Ըստ 11 վերանայման հիվանդությունների միջազգային դասակարգման (МКБ-11), որը ընդունվել է 2022 թվականին, տվյալ խանգարումը դասակարգվում է օբսեսիվ-կոմպուլսիվ և անձի սահմանային խանգարումների շրջանակներում։

Ավելին …

Փոխարինող Տրավմա (ՓՏ), նաև վիկար տրավմա — դա վնասվածքաբանի կամ նրա օգնականի անձի տրանսֆորմացիա է, որը առաջանում է, տրավմա ունեցող հիվանդների հետ էմպատիկ փոխազդեցության և նրանց տրավմատիկ փորձի մասին հաղորդումների ժամանակ։ Դա հակափոխանցման (контрперенос) հատուկ ձև է, որը խթանվում է կլիենտի տրավմատիկ նյութի հետ փոխազդեցությամբ։ Նրա տարբերանշանը հանդիսանում է վնասվածքաբանների հոգևորության խանգարումը կամ իմաստի և հույսի ընկալման խանգարումը։

Ավելին …

Դիսսիմուլյացիա (լատ. dissimulatio — թաքցնել, պարտակել, կոծկել; շինծու ձևացում, կեղծավորություն, երկերեսանիություն) — գիտակցված թաքցնում (օրինակ՝ հիվանդության նախանշանները, ինչ-որ պատճառներով)։ Ավելի հաճախ հանդիպում է այն իրավիճակներում, երբ մարդուն, օբյեկտիվ կամ սուբյեկտիվ պատճառներով, ձեռնատու չի հաղորդել իր ախտանիշների մասին։ Օրինակ՝ տնտեսական ճգնաժամի և հաստիքի կրճատման դեպքում աշխատակիցը կարող է գիտակցված թաքցնել գործատուից տեղեկությունները իր հիվանդության մասին, որպեսզի պահպանի իր աշխատատեղը։

Ավելին …

Կիբերխոնդրիա (նախածանց՝ կիբեր - և «հիպոխոնդրիա», անգլ՝ cyberchondria) – հոգեկան խանգարում, որի իմաստը կայանում է՝ համացանցային կայքերում նկարագրված հիվանդությունների ախտանիշների նկարագրություններով, ինքնուրույն ախտորոշման ձգտման մեջ։ Կիբերխոնդրիան հանդիսանում ե հիպոխոնդրիայի տարբերակ։ Կիբերխոնդրիայով տառապող մարդը անվանվում է կիբերխոնդրիկ։ Կիբերխոնդրիան չի առանձնացվում ժամանակակից հոգեբուժական դասակարգիչներում (МКБ-10, МКБ-11 և DSM-5) որպես առանձին հոգեբուժական խանգարում։

Ավելին …

Սիլվիա Պլատի էֆեկտ – հոգեբան Ջեյմս Ս. Կաուֆմանի կողմից առաջարկված անվանում մի օրինաչափության, ըստ որի բոլոր ստեղծագործական մասնագիտությունների ներկայացուցիչներից, ավելի հակված են հոգեկան հիվանդությունների՝ բանաստեղծուհիները։ Անվանում կապված է ականավոր ամերիկացի բանաստեղծուհի Սիլվիա Պլատտի հետ, ով 1963 թվականին ինքնասպանությամբ վերջ տվեց իր կյանքին, 30 տարեկան հասակում։ Այլ ականավոր բանաստեղծուհիներից են, ովքեր ունեին հոգեկան առողջության հետ, մասնավորապես՝ Էմիլի Դիքինսոնը և Սառա Թիսդեյլը։

Ավելին …

Կենդանի մնացածի մեղքի զգացում (հայտնի է նաև որպես համակենտրոնացման ճամբարի համախտանիշ, փրկվածի մեղավորություն կամ Հոլոկոստի համախտանիշ) – հետտրավմատիկ ստրեսային խանգարման (ՀՏՍԽ) ձև է, որի ժամանակ, տուժած մարդուն հետապնդում է ուժեղ մեղքի զգացում, քանի որ նա վերապրել է էքստրեմալ իրավիճակ (օրինակ՝ դժբախտ պատահար, տեռռորիստական հարձակում, տարերային աղետ, էպիդեմիա, պատերազմ, եղեռն), այն ժամանակ, երբ ուրիշ մարդիկ, զոհվել են այդ իրադարձության  արդյունքում կամ ընթացքում։

Ավելին …