Իր համեստ, ամենօրյա բաճկոնով, մոլլան գնաց մասնակցելու մի վաստակավոր քաղաքացու կազմակերպած տոնին: Նա հայտնվեց մետաքսե և թավշե փայլփլուն շորերի հոյակապության մեջ:
Հյուրերը, արհամարհանքով էին նայում նրա աղքատ հագուստին: Մոլլային միտումնավոր չէին նկատում, արհամարհական քիթները վեր էին քաշում և քշում էին հոյակապ ուտեստների ծանրությունից ճկված սեղանից:
Մի հարգարժան Իմաստունի մոտ բերեցին երիտասարդ գողի, որին բռնել էին հանցագործության վայրում: Սակայն քանի որ նա շատ երիտասարդ էր, նրան չէին ուզում պատժել օրենքի ամբողջ խստությամբ: Իմաստունից սպասում էին, որ նա կուղղորդի երիտասարդին ճիշտ ճանապարհի, հետևաբար հեռու կպահի նրան գողությունից, որը համընդհանուր արհամարհանքի արժանի արարք էր: Սակայն Իմաստունը ոչ մի խոսքով չհիշեց գողության մասին: Նա բարյացակամ զրուցեց պատանու հետ և նրա վստահությունը նվաճեց: Միակ բանը, որ Իմաստունը նրանից պահանջեց, դա խոստումն էր, որ միշտ ճշմարտախոս կլինի:
Խալիֆը ծանր հիվանդացել էր: Նրան բուժելու բոլոր փորձերը ապարդյուն էին:
Վերջապես խորհուրդի կանչեցին նաև մեծ բժիշկ Ռազիին: Սկզբից նա փորձեց բոլոր, հին ժամանակներից հայտնի բուժման ձևերը՝ սակայն ապարդյուն: Այդ ժամանակ, Ռազին խնդրեց Խալիֆի, որ նա թույլ տա բուժումն անց կացնել այնպես, ինչպես անհրաժեշտ է գտնում: Կորցնելով բոլոր հույսերը, Խալիֆը համաձայնվեց:
Մոլլայի ավանակին գողացել են:
Տուժողը զայրացած վազում է շուկայում և կոկորդով մեկ գոռում՝
- Նա, ով գողացել է իմ ավանակին, պարտավոր է անմիջապես այն վերադարձնել:
Վրդովված, կարմրած դեմքով և փքված վզի երակներով, մոլլան շարունակում էր աղաղակել արդեն կտրատվող ձայնով՝
Մի արևելյան տիրակալ, որոշեց ուրախություն պատճառել իր հպատակներին, ովքեր չգիտեին թե ինչ բան է ժամացույցը, և իր ճանապարհորդություններից մեկից վերադառնալով՝ արևային ժամացույց բերեց: Այդ նվերը փոխեց նրա թագավորությունում մարդկանց կյանքը: Նրանք սովորեցին դասակարգել իրենց ժամանակը, սկսեցին ավելի ճշտապահ, ճշգրիտ, հուսալի և բարեխիղճ լինել, ինչի արդյունքում բոլորն էլ հարստացան: Լիարժեք բարեկեցություն սկսեց:
Երբ արքան մահացավ, նրա հպատակները սկսեցին մտածել,
Աբդուլ-Բահան, Բահա-Ուլլայի որդին, բահաիզմ կրոնի հիմնադիրը, ճանապարհորդում էր երկրով և մի անգամ նրան հրավիրեցին ճաշի: Տանտիրուհին ամեն կերպ ջանում էր փայլել իր խոհարարական արվեստով: Սակայն ամեն անգամ, երբ նա ուտեստ էր մատուցում սեղանին, նա ներողություն էր խնդրում այն բանի համար, որ ուտեստի տակը մի փոքր կպել է, քանի որ նա կերակուրը պատրաստելու ընթացքում աղոթք էր կարդում, հուսալով, որ դրա շնորհիվ կերակուրը յուրահատուկ համեղ կլինի: Բարյացակամ ժպիտով, Աբդուլ-Բահան պատասխանեց՝
Քարավանում, որն անցնում էր անապատով, կար մի շատ գիտուն քարոզիչ: Նա այնքան խելացի էր, որ նրան անհրաժեշտ էր եղել յոթանասուն ուղտ, որ նրանց վրա բարձվեին ծանր արկղերը, որոնց մեջ ոչինչ չկար բացի գիտնականի՝ անցյալ և ներկա ժամանակների իմաստությունների մասին գրքերից: Գրքերի այդ ահռելի քանակությունը միայն մի կաթիլն էր այն գիտելիքների, որը քարոզիչը կրում էր իր գլխի մեջ:
Քարավանի հետ քայլում էր նաև մի աղքատ ուղտապան: Նրա մասին միայն հայտնի էր այն, որ նա հավատում էր, որ եկել է վերջին իմամը (նոր մարգարեն):
Կյանքով տանջված հայրը, հոգատարությամբ խորհուրդ է տալիս իր որդուն՝
- Որդիս, մի լսիր այն միտքը, որի մասին գրված է ասացվածքում, թե ամեն ծաղիկ իր բույրն ունի և հրաժարվիր կանացի սիրո արբեցնող ծաղիկները վայելելու ցանկությունից:
Որդին առարկեց հորը՝
- Իմ թանկագին հայր, Դու երբեք չե՞ս նկատել այդ կանանց դրախտային կերպարները:
Մուհամմեդ մարգարեն, իր ուղեկիցներից մեկի հետ եկավ քաղաք, որպեսզի մարդկանց ուսուցանի: Ուսմունքի կողմնակիցներից մեկը նրան դիմեց հետևյալ խոսքերով՝
- Տեր: Այս քաղաքում հիմարությունն է տիրում: Այստեղի բնակիչները համառ են ավանակների պես և ոչինչ չեն ուզում ուսանել: Քեզ չի հաջողվի այս անզգա մարդկանցից և ոչ մեկին ճշմարիտ ճանապարհի վրա դնել
Մարգարեն լսեց նրան և բարեհաճությամբ պատասխանեց՝
Մի ամառային գիշեր, տանիքում գտնվող այգում քնած էին ընտանիքի բոլոր անդամները: Մայրը նկատեց, որ հարսը, ում նա իր կամքին հակառակ ստիպված էր համբերել և որդին քնել են ամուր իրար գրկած:
Նրա ուժերից վեր էր այդ ամենը տեսնելը: Նա արթնացրեց քնածներին և գոռաց՝
- Ինչպես կարելի է այս շոգին այդպես ամուր գրկախառնված քնել: Դա առողջության համար վնասակար է:
Այգու մյուս անկյունում քնած էր նրա դուստրը, իր սիրելի փեսայի հետ:
Ամուսնացած քառասնամյա բիզնեսմենը նստած է վագոնի կուպեում: Նա կարդում է թերթի տնտեսագիտական բաժինը և ժամանակ առ ժամանակ պատուհանից դուրս է նայում՝ կողքով սլացող լանդշաֆտին:
Կարճ կանգառ, կուպեի դուռը բացվում է, և ներս է մտնում մի երիտասարդ տիկին: Նա բավականին մեծ պայուսակ ունի, որը նա փորձում է տեղավորել ուղեբեռային ցանցի մեջ: Բիզնեսմենը մի կողմ է նետում թերթը, վեր թռչում, և նրբակիրթ «թույլ տվեք»- ից հետո, տեղավորում ուղեբեռը:
Հիվանդի իրավիճակը՝ և ոչ միայն հոգեբանական դժվարություններ ունեցող հիվանդի, շատ առումներով նման է մի մարդու իրավիճակի, ով երկար ժամանակ կանգնած է մեկ ոտքի վրա: Մի որոշ ժամանակ անց, ծանրաբեռնված ոտքի մկանները սկսում են ցնցվել: Նա հազիվ է պահում հավասարակշռությունը: Արդեն ոչ միայն ոտքն է ցավում, այլև ամբողջ մարմինը: Ցավը դառնում է անտանելի, մարդը օգնության կոչ է անում: Շրջապատող մարդիկ փորձում են ամեն կերպ օգնել նրան: Մեկը մերսում է հիվանդ ոտքը: Մյուսը՝ սկսում է բոլոր կանոնների համաձայն մերսել լարված պարանոցը:
Մի տիրակալ ասաց իր Իմաստունին՝
— Մենք, տիրակալներս, անհամեմատ ավելի պրակտիկ ենք քեզանից, սակայն Դու ավելի մեծ գիտելիքների տեր ես, քան մենք: Այդ պատճառով էլ, երբեք չփորձես սովորեցնել մեզ մարդկանց ներկայությամբ: Օտարների մոտ երբեք չխոսես այն բաներից, ինչից քեզ չեն հարցնում: Պատասխանելով հարցերին, թեմայից չշեղվես: Սովորեցրու մեզ միայն այն, ինչ անհրաժեշտ է պետությունը կառավարելու համար: Երբեք մի զարմացի երբ կլսես տիրակալի խոսքը՝
Մի տիրակալ ասաց՝
— Արժանի չէ նվերի նա, ով չի իջնում իր բարձունքից, որ խնդրի:
Այդ պահին ներկա Իմաստունը պատասխանեց նրան՝
— Նա, ով խնդրում և վերցնում է՝ ավելի շատ կորցնում է, քան ստանում:
Սուլթանի որդիներից մեկը ասաց իր ծառային՝
— Գնա և շուկայից գնիր ամենալավ արքայանարինջները՝ կես զուզայով (մանր փող):
Լսելով այդ, հայրը նրան ասաց՝
— Հիմա, երբ Դու հասկացար, որ զուզան ունի կես,
Այն հարցին, թե նա ինչու՞ երբեք, ոչ-ոքի, ոչ մի բանի համար շնորհակալություն չի հայտնում, Արդիբալին պատասխանեց՝
— Հազիվ թե հավատաք, սակայն եթե ես շնորհակալություն հայտնեմ մարդկանց, նրանք իրենց բավարարված կզգան, իսկ դա հավասարազոր է նրան, կարծես թե նրանց վճարել կամ վարձատրել են իրենց գործադրած ճիգերի համար: Եթե շնորհակալություն չես հայտնում՝ ապա դեռ հնարավորություն է մնում, որ երբևիցե նրանք կպարգևատրվեն իրենց մատուցած ծառայության դիմաց,
Հոգևոր մարդկանց ենթադրյալ աշխարհը լի է անգիտակից կեղծավորներով:
Մի էգոցենտրիկ մարդ, ով ձգտում էր բարձրագույն գիտակցության, ժամանեց սուֆիական կենտրոն և կանգ առավ դարպասների մոտ, որ խոսի պահակի հետ:
— Այ ես գիտեմ, — ասաց նա, — որ մեզանից շատերը չգիտեն, թե այս աշխարհում որքան Ճշմարտության իրական փնտրողներ կան...
Սուֆիին հարցրեցին՝
— Ինչու՞ եք Դուք դիմանում այդքան հիմար հարցերին:
Նա ժպտաց և ասաց՝
— Այն բանի համար, որ բոլորս օգուտ ստանանք, հետևելով այս հարցի նման հարցերին:
Ոմն մեկը, բողոքեց սուֆիստ իմաստունին, որ նրա պատմած պատմությունները՝ որոշ մարդկանց կողմից մեկնաբանվում են մի կերպով, իսկ մյուսների կողմից՝ այլ կերպով:
— Հենց դրանում է այդ պատմությունների արժեքը, — ասաց իմաստունը: — Անկասկած, Դուք նույնիսկ չէիք մտածի այն բաժակի մասին, որից կարելի է միայն կաթ խմել, սակայն չի կարելի ջուր խմել, կամ այն ափսեի մասին, որից կարելի է միս ուտել, բայց չի կարելի մրգեր ճաշակել: Բաժակը և ափսեն՝ սահմանափակ կրիչներ են: Որքա՞ն ծավալուն պետք է լինի լեզուն, որ ապահովի սնունդով:
